Przedstawione tu dane liczbowe pochodzą z 2005 gmin na ogólną liczbę 2489 gmin w całym kraju.W 2000 roku gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych działały w 1998 gminach. Pełnomocników zarządów gmin ds. profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych lub koordynatorów gminnych programów PRPA powołało 1840 gmin.
W 2000 roku w 1922 gminach zostały przyjęte gminne programy, co stanowi 96% gmin, z których pochodzą dane. Według sprawozdań z realizacji Ustawy o wychowaniu w trzeźwości - nadesłanych przez pełnomocników zarządów województw na podstawie ankiet przygotowanych przez PARPA - środki wykorzystane w 2000 roku na realizację gminnych programów wyniosły 229 166 582 złote wobec kwoty 249 830 522 złotych, przeznaczonej początkowo na realizację tych programów. Część gmin pozyskała środki z innych źródeł niż opłaty za zezwolenia, wyniosły one 5 277 582 złotych. W sumie w skali całego kraju 87% środków, którymi dysponowały gminy, zostało przeznaczonych na realizację gminnych programów PRPA. Rozbieżność pomiędzy wielkościami środków uzyskanych z opłat za zezwolenia i wykorzystanych na realizację programów była najmniejsza w gminach województwa małopolskiego, kujawsko-pomorskiego i lubuskiego, największa - w województwie mazowieckim, a także śląskim i podlaskim.
Gmina może określić miejsca, obiekty lub obszary, na których wprowadza się czasowy lub stały zakaz sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych (art.14 ust.6). Z takiej możliwości prawnej skorzystało w 2000 roku 208 gmin. W 306 gminach podjęto uchwały o zakazie spożywania napojów alkoholowych w miejscach publicznych.

Zadania własne
samorządów gmin

1) Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu. Przez "dostępność" należy rozumieć: bliskość terytorialną oferty terapeutycznej, rozszerzony czas funkcjonowania placówek, profesjonalny program psychoterapii uzależnień i współuzależnienia.
Podstawowym źródłem finansowania placówek lecznictwa odwykowego są kasy chorych, ale z reguły refundowały one jedynie podstawowe świadczenia, i to w bardzo ograniczonym zakresie. W wielu przypadkach środki przekazywane przez kasy chorych były drastycznie niewystarczające i bez wsparcia gminy mieszkańcy byliby pozbawieni możliwości leczenia, konieczne było więc finansowanie przez samorządy dodatkowych zajęć terapeutycznych. Realizacja tego zadania oznaczała:
 dla gmin, w których funkcjonowała placówka odwykowa (lub kilka placówek): finansowanie dodatkowych zajęć terapeutycznych dla pacjentów uzależnionych od alkoholu, prowadzonych zwłaszcza w godzinach popołudniowo-wieczornych lub w dni ustawowo wolne od pracy, o ile przekraczało to wymiar etatów personelu;
 dla gmin, w których brakowało placówek odwykowych: współudział w finansowaniu działań terapeutycznych prowadzonych w placówce odwykowej na terenie innej (sąsiedniej) gminy, do której kierowani byli lub sami się zgłaszali mieszkańcy danej gminy;
 finansowanie zajęć w programie ponadpodstawowym dla osób uzależnionych lub zajęć w programie after care (opieka po zakończeniu leczenia stacjonarnego), o ile nie były one prowadzone w ramach statutowej działalności placówki odwykowej przez personel etatowy. Przykłady zajęć: trening asertywności, warsztat radzenia sobie ze złością, warsztat radzenia sobie ze stresem, trening komunikacji małżeńskiej, trening interpersonalny;
 sfinansowanie etatu lub godzin dodatkowych dla pracownika placówki odwykowej, o ile jest to warunek realizacji programu psychoterapii oferowanego przez placówkę;
 dofinansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych, staży i superwizji dla pracowników lecznictwa odwykowego, podnoszących kwalifikacje w zakresie pracy z osobami uzależnionymi, współuzależnionymi oraz ofiarami przemocy w rodzinie;
 opłacanie kosztów powołania biegłego orzekającego w przedmiocie uzależnienia od alkoholu;
 doposażenie placówki w pomoce i sprzęty niezbędne dla prowadzenia zajęć terapeutycznych, na przykład materace, tablice, meble, artykuły papiernicze, sprzęt audio-video itp.;
 dofinansowanie obozów terapeutycznych prowadzonych według określonego programu terapeutycznego przez specjalistów w zakresie terapii uzależnienia;
 dofinansowanie programu terapeutycznego dla osób współuzależnionych, o ile właściwa kasa chorych nie uwzględniała ich w kontrakcie.
Miejscem pierwszego kontaktu dla osób z problemem alkoholowym, zwłaszcza w gminach, w których brak placówki lecznictwa odwykowego, są najczęściej punkty konsultacyjne, realizujące takie zadania, jak dostarczanie informacji o możliwości podjęcia profesjonalnej terapii, motywowanie i kierowanie do leczenia, udzielanie wsparcia i pomocy psychospołecznej po zakończeniu terapii odwykowej oraz rodzinom pacjentów.
W 2000 roku działało 1431 punktów konsultacyjnych dla osób z problemem alkoholowym oraz członków ich rodzin. W ciągu tego roku powstało 378 punktów. Poza bezpośrednimi kosztami ich utrzymania samorządy przeznaczały środki finansowe na podnoszenie kwalifikacji zawodowych osób w nich pracujących. Warto także wspomnieć o 533 telefonach zaufania dla osób z problemem alkoholowym, które istniały w 2000 roku, z czego aż 143 nowe powstały w tym roku.
Spośród gmin wiodących w działaniach związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych wybrano przykłady realizacji tego zadania.
Zgorzelec i Libiąż: finansowanie dodatkowych zajęć dla pacjentów w godzinach poza etatową pracą Poradni Odwykowej; prowadzenie zajęć w programie ponadpodstawowym (poza kontraktem z kasami chorych) oraz w programie after care: trening asertywności, radzenia sobie ze złością, treningi interpersonalne; dofinansowanie szkoleń dla pracowników lecznictwa odwykowego.
Wieruszów: adaptacja i modernizacja budynku na Miejski Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia, zatrudnienie lekarza.
Oleśnica (w ramach programu na lata 2000-2002): grupowe zajęcia edukacyjne dla członków rodziny, grupa terapeutyczna dla DDA; przygotowanie i wyposażenie pomieszczeń dla Centrum Profilaktyki Uzależnień.
Kalisz: zajęcia terapeutyczne w zakładzie karnym, obozy terapeutyczne dla osób uzależnionych i ich rodzin, grupa wsparcia dla bezdomnych uzależnionych od alkoholu.
Jeziorany: zatrudnienie w punkcie konsultacyjnym na umowę-zlecenie instruktora terapii uzależnień, psychologa oraz lekarza na konsultacje.
Kwilicz: zatrudnienie w punkcie konsultacyjnym psychologa i prawnika; współudział w finansowaniu działań terapeutycznych w placówce odwykowej w Charcicach na podstawie porozumienia o współpracy.
Znaczącą pomocą dla osób z problemem alkoholowym były istniejące na terenie gmin grupy samopomocowe:
- 1495 grup Anonimowych Alkoholików,
- 568 grup Al-Anon (dla członków rodzin alkoholików),
- 171 grup Alateen (dla dzieci z rodzin alkoholików),
- 88 grup DDA (dla dorosłych dzieci alkoholików).
2) Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrona przed przemocą w rodzinie. Dla członków rodzin z problemem alkoholowym były tworzone grupy terapeutyczne w poradniach odwykowych i punktach konsultacyjnych; powstawały grupy samopomocowe Al-Anon i Alateen, a także świetlice socjoterapeutyczne z programem oddziaływań korygujących. Jednak w niektórych gminach utrzymywała się niejasność co do formuły świetlicy socjoterapeutycznej: jej zadaniem jest korygowanie doświadczeń urazowych dziecka oraz wspomaganie jego rozwoju osobistego, społecznego i poznawczego, tymczasem pod tą samą nazwą istniały placówki prowadzące jedynie działania opiekuńcze i wychowawcze, bez profesjonalnych programów socjoterapeutycznych.
W 2000 roku istniały 2224 świetlice socjoterapeutyczne, z ich pomocy korzystało 90 573 dzieci, którymi opiekowało się 4682 wychowawców (średnio 19 dzieci na jednego wychowawcę). Problem stanowiły często niewystarczające kwalifikacje zawodowe osób zatrudnionych w świetlicach. Znaczącą pomoc dla dzieci stanowiła więc działalność 2287 świetlic opiekuńczo-wychowawczych, w których 3772 wychowawców opiekowało się 104 912 dziećmi (średnio 28 dzieci na jednego wychowawcę). Szacuje się, że jedynie co dwudzieste dziecko z rodzin z problemem alkoholowym otrzymało pomoc socjoterapeutyczną.
Staje się coraz bardziej oczywiste, że dla właściwej pracy świetlic konieczne jest zapewnienie im stałej, dobrze przygotowanej kadry wychowawców, która miałaby także poczucie bezpieczeństwa związanego z gwarancją zatrudnienia; brak takiego bezpieczeństwa spowodował odejście wielu wysoko kwalifikowanych osób z pracy w świetlicach. Na pokrycie kosztów utrzymania obu typów świetlic - socjoterapeutycznych i opiekuńczo-wychowawczych - gminy przeznaczyły łączną kwotę 49 525 003 złote.
Jednym z najważniejszych elementów pomocy rodzinie z problemem alkoholowym jest ochrona przed przemocą domową. Podejmowane przez samorządy działania w tym obszarze dotyczyły głównie:
 zwiększania dostępności i skuteczności zorganizowanych form pomocy psychologicznej i społecznej dla członków rodzin z problemem alkoholowym;
 inicjowania i wspierania lokalnych koalicji przeciwdziałania przemocy w rodzinie;
 zwiększania skuteczności interwencji prawno-administracyjnych wobec przemocy i innych zaburzeń funkcjonowania rodziny, powodowanych przez picie alkoholu.
Znajdowało to wyraz w tworzeniu:
a) punktów konsultacyjno-informacyjnych dla ofiar przemocy domowej, w których dyżurowali przeszkoleni pracownicy pomocy społecznej, prawnicy, psycholodzy. Starano się, aby taki punkt był wyposażony w telefon i materiały informacyjne oraz poradniki prawno-socjalne dla osób poszkodowanych;
b) telefonów zaufania dla ofiar przemocy, przy których w wybrane dni tygodnia dyżurowały osoby udzielające jak najpełniejszej informacji. Dbano także, aby osoby te były przeszkolone;
c) miejsc, gdzie można się schronić - starano się, aby schroniska takie były realnie dostępne: tworzono je w oparciu o porozumienia kilku sąsiadujących gmin.
Ośrodki Interwencji Kryzysowej dla ofiar przemocy w rodzinie istniały w 85 miejscowościach, w roku 2000 utworzono 20 nowych. W gminach działało 748 punktów konsultacyjnych dla ofiar przemocy w rodzinie, przy połowie z nich istniały telefony zaufania (w sumie 369, z czego 116 powstało w 2000 roku). W 2000 roku 11 215 osób znalazło miejsce, opiekę i bezpieczeństwo w sytuacji zagrożenia w 91 schroniskach i hostelach dla ofiar przemocy (w tym 24 powstały w 2000 roku). Należy wspomnieć także o tworzeniu grup samopomocowych dla ofiar przemocy - istniało ich w 2000 roku 226, m.in. przy hostelach, punktach informacyjnych, placówkach służby zdrowia i stowarzyszeniach.
Działania edukacyjne, ogólnopolskie i lokalne, stopniowo przełamują istniejące mity społeczne na temat przemocy. Osoby, które dzięki tym działaniom poszukują pomocy, nie znajdują jej w stopniu wystarczającym, ponieważ zbyt często edukacji nie towarzyszy tworzenie nowych miejsc pomocy.
W sprawie rozpoznawania i przeciwdziałania przemocy w rodzinie prowadzone były - podobnie jak w 1999 roku - szkolenia dla psychologów, pracowników socjalnych, pedagogów szkolnych i pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych, członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policjantów, sędziów i prokuratorów, wybranych grup pracowników służby zdrowia. Ogółem w 2000 roku przeprowadzono 350 dużych szkoleń związanych z przygotowaniem osób pomagających ofiarom przemocy w rodzinie; wzięło w tym udział 9754 osoby.

3) Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej, w szczególności dla dzieci i młodzieży.
 Programy profilaktyczne dla młodzieży w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych - prowadzono je w 9790 szkołach z udziałem ponad miliona dzieci i młodzieży; ich realizacją zajmowało się blisko 70 tysięcy nauczycieli.
 "Pomarańczowa Linia" - w licznych gminach nazwa ta oznaczała placówki prowadzące działania edukacyjne przeznaczone dla rodziców dzieci pijących alkohol: na przykład dyżury specjalistów, prowadzenie warsztatów lub telefonu zaufania.
 Programy interwencyjne dla młodzieży upijającej się.
 Dofinansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych w zakresie pracy z dziećmi i młodzieżą oraz rozwijania umiejętności prowadzenia zajęć profilaktycznych, organizowanych dla pedagogów, nauczycieli, psychologów.
 Wspieranie i organizowanie lokalnych imprez profilaktycznych o charakterze rozrywkowym, sportowym itp. dla młodzieży, nie tylko odbywających się bez alkoholu, ale eksponujących ten fakt poprzez specjalny program i gości - na przykład artystów, muzyków, sportowców - otwarcie wspierających bezalkoholowe przedsięwzięcia swoim autorytetem.
 Interwencje wobec firm prowadzących promocję i reklamę napojów alkoholowych, w szczególności skierowaną do młodzieży.
Działalność informacyjna i edukacyjna dla dorosłych
 Kursy i programy profilaktyczne dla rodziców, rozwijające umiejętności rozmawiania z dziećmi o problemach alkoholowych, organizowane na przykład w szkołach, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, ośrodkach kultury i parafiach - w takich zajęciach uczestniczyło blisko 160 000 rodziców.
 Prowadzenie lokalnych i regionalnych kampanii edukacyjnych na tematy związane z profilaktyką problemów alkoholowych, współudział w ogólnopolskich kampaniach medialnych.
 Organizowanie badań i sondaży opinii, lokalnych diagnoz i ekspertyz pozwalających ocenić aktualny stan problemów alkoholowych, istniejących zasobów oraz efektów prowadzonych działań.
 Organizowanie kompleksowych środowiskowych programów profilaktycznych, obejmujących różne sfery funkcjonowania lokalnej społeczności.
 Zorganizowanie stałego systemu informacji o działaniach w gminie (związku gmin, powiecie) na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, na przykład wydawanie biuletynu informacyjnego, dodatku do lokalnej gazety, stały blok informacyjny w lokalnym radio i TV. Informacje te powinny także znajdować się na tablicach informacyjnych Ośrodka Pomocy Społecznej, Ośrodka Zdrowia, policji, parafii, organizacji pozarządowych itp.
 Wspomaganie konkretnych programów edukacyjnych i profilaktycznych, podejmowanych przez organizacje pozarządowe i społeczne.

4) Ustalanie szczegółowych zasad wydawania i cofania zezwoleń na prowadzenie sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży oraz kontrola przestrzegania zasad obrotu tymi napojami. Polityka dotycząca detalicznego obrotu napojami alkoholowymi znajduje się w rękach samorządów gminnych. Nie oznacza to jednak rezygnacji z konieczności podporządkowania się podstawowej zasadzie ograniczania dostępności alkoholu, zapisanej w art.1 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, który stanowi: "Organy władzy i administracji państwowej oraz samorządu terytorialnego są obowiązane do podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy".
Realizacji tego zadania służyły:
 podejmowanie przez rady gmin stosownych uchwał, przede wszystkim w sprawie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PRPA), w tym również szczegółowych zasad wydawania i cofania zezwoleń;
 podejmowanie uchwał dotyczących ilości punktów sprzedaży alkoholu, zasad ich usytuowania oraz warunków, w jakich sprzedaż ta jest dopuszczalna;
 podejmowanie działań kontrolnych i interwencyjnych wobec podmiotów handlujących alkoholem;
 podejmowanie interwencji wobec osób prawnych i fizycznych, łamiących ustawowy zakaz reklamy alkoholu.
Proces kontroli obrotu napojami alkoholowymi w większości gmin przebiegał w kilku etapach.
 Rada Gminy - w ramach uchwały o Gminnym Programie PRPA - określała szczegółowe zasady wydawania i cofania zezwoleń. Specjalne uchwały w sprawie szczegółowych zasad wydawania i cofania zezwoleń przyjęły 632 gminy. Zasady te określały przykładowo:
- miejsce składania wniosków o wydanie zezwolenia;
- dane, które powinien zawierać wniosek: imię i nazwisko, adres, nazwa i siedziba firmy, adres punktu sprzedaży detalicznej lub zakładu gastronomicznego, określenie rodzajów napojów alkoholowych, godziny ich sprzedaży itp.;
- wymagane dokumenty, na przykład wpis do ewidencji działalności gospodarczej lub aktualny odpis właściwego rejestru, tytuł prawny do lokalu, zgodę właściciela lub zarządcy lokalu na sprzedaż napojów alkoholowych, w przypadku zakładu gastronomicznego pozytywną opinię sanitarną itp.;
- osoby uprawnione z ramienia gminy do kontroli przestrzegania warunków wydanego zezwolenia i zobowiązane do wypełniania protokołów kontroli;
- przebieg postępowania dowodowego, w toku którego powinien zostać zebrany materiał pozwalający na wydanie decyzji o cofnięciu zezwolenia (na przyład ilu i jakich świadków powinno złożyć oświadczenia na temat łamania warunków zezwolenia lub przepisów ustawy).
 W momencie udzielania zezwolenia działania w stosunku do podmiotów handlujących napojami alkoholowymi oznaczały:
- wypisanie szczegółowych zasad wydawania i cofania zezwoleń na formularzu zezwolenia;
- wręczenie kompletu przepisów dotyczących zasad związanych z obrotem alkoholem już w momencie udzielania zezwolenia: przedsiębiorca odbierając zezwolenie poświadczał własnoręcznym podpisem zapoznanie się z tymi zasadami;
- udzielanie informacji każdemu przedsiębiorcy o konieczności odrębnego gromadzenia danych dotyczących wartości sprzedaży napojów alkoholowych za ubiegły rok (w celu przedłożenia przewidzianego ustawą oświadczenia);
- poinformowanie przedsiębiorcy o tym, że przedstawienie fałszywych danych jest obłożone sankcją cofnięcia zezwolenia;
- zobowiązanie do umieszczenia w widocznym miejscu tabliczki informującej o szkodliwości picia alkoholu, zakazie sprzedaży alkoholu osobom nieletnim i nietrzeźwym oraz wywieszki, na której będzie numer i warunki zezwolenia oraz warunki, na jakich można prowadzić kontrolę sprzedaży, a także informacja, że sprzedaż alkoholu osobom nieletnim i nietrzeźwym powoduje utratę koncesji.
 Po udzieleniu zezwolenia Rada Gminy w drodze uchwały określała tryb kontroli, a jej wykonywanie najczęściej powierzała Gminnej Komisji RPA.
Gminy wiodące informowały społeczeństwo o obowiązujących regulacjach prawnych w zakresie obrotu alkoholem poprzez kampanie i akcje edukacyjne, m.in. w mediach lokalnych, a także poprzez włączanie się w ogólnopolskie i regionalne akcje edukacyjne.
W 2000 roku - bez danych z województwa lubelskiego, które nie nadesłało sprawozdania - sprzedaż napojów alkoholowych prowadzona była w całym kraju przez 155 128 punktów, w tym w 107 774 sprzedawano je do spożycia poza miejscem sprzedaży. Zdecydowaną większość stanowiły punkty sprzedaży napojów niskoprocentowych, czyli o zawartości alkoholu do 4.5% (82 021 punktów), natomiast liczba sprzedających napoje o zawartości alkoholu do 18% i powyżej 18% wynosiła odpowiednio 57 268 i 37 749 punktów.
Napoje alkoholowe przeznaczone do spożycia w miejscu sprzedaży oferowało 49 198 punktów i analogicznie największa grupa, bo 37 422, dawała możliwość zakupu alkoholi do 4.5%; w dwu pozostałych - do 18% i powyżej18% - było to 22 139 i 18 474 punkty. Średnio na jeden punkt sprzedaży przypada 235 osób, najmniej w województwie zachodniopomorskim (131), najwięcej w dolnośląskim (371). Pamiętajmy, że w tej średniej zawarte są wszystkie grupy wieku, łącznie z niemowlętami i osobami starszymi, a zatem sytuację trzeba określić jako dramatyczną.
Standardem przyjętym w krajach Unii Europejskiej - opartym o badania zależności problemów związanych z alkoholem od jego dostępności - jest dążenie do utrzymania wskaźnika 1500 osób przypadających na jeden punkt sprzedaży napojów wysokoprocentowych. Porównując te standardy z obecną polską rzeczywistością - 648 osób przypadających na jeden punkt sprzedaży napojów alkoholowych wysokoprocentowych - wydają się niezbędne działania, prowadzące do zmniejszenia liczby takich punktów sprzedaży.
Ogółem w 2000 roku wydano 128 720 zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Podobnie jak w latach ubiegłych znaczną grupę stanowili przedsiębiorcy posiadający zezwolenia na sprzedaż alkoholu przeznaczonego do spożycia poza miejscem sprzedaży (90 783 zezwolenia), znacznie mniej było zezwoleń na sprzedaż alkoholu przeznaczonego do spożycia w miejscu sprzedaży (37 551 zezwoleń). Najliczniej wydawane były zezwolenia na napoje niskoprocentowe, przede wszystkim piwo, do spożycia zarówno poza, jak i w miejscu sprzedaży.
Niewielka liczba cofniętych zezwoleń - 415 w całym kraju - wynika z poważnych trudności udowodnienia przedsiębiorcom, że złamali ustawowe zakazy, czego skutkiem winno być cofnięcie zezwolenia. Jedną z przeszkód stanowił tu brak odpowiednio przygotowanej procedury kontroli punktów sprzedaży oraz dalszego działania. Wiele do życzenia pozostawiała także postawa zarządów gmin, które niejednokrotnie uginały się pod presją przedsiębiorców sprzedających alkohol, traktując ich działanie w kategoriach znikomej społecznej szkodliwości.

5) Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych. Wiele zadań znajdujących się w gminnych programach PRPA realizowały działające w gminie organizacje pozarządowe. Ze strony samorządów współpraca ta oznaczała:
 dofinansowanie podejmowanych przez instytucje oraz stowarzyszenia działań związanych z profilaktyką i pracą z grupami ryzyka, przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, rehabilitacją osób uzależnionych i współuzależnionych;
 dofinansowanie kosztów funkcjonowania organizacji statutowo zajmujących się profilaktyką lub rozwiązywaniem problemów alkoholowych;
 dofinansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych z dziedziny profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych dla przedstawicieli organizacji pozarządowych;
 zakup materiałów i sprzętu niezbędnego dla programu realizowanego przez organizacje pozarządowe w ramach Gminnego Programu PRPA;
 dofinansowanie cyklicznych badań i systematycznego monitorowania problemów alkoholowych w danej społeczności lokalnej, prowadzonych przez organizacje pozarządowe.
Liczną grupę - tworzoną przez bardzo aktywne osoby, najczęściej z własnym doświadczeniem problemów alkoholowych, dbającą o swoje przeszkolenie i o zwiększanie umiejętności pomagania - stanowiły stowarzyszenia abstynenckie, będące w większości kontynuacją dawnych klubów abstynenta. W 2000 roku działało ich około 320.

Podsumowanie

Polski model rozwiązywania problemów alkoholowych - w którym większość kompetencji i środków finansowych została umieszczona na poziomie samorządów gmin - wydaje się w dużym stopniu spełniać pokładane w nim nadzieje. Należy podkreślić, że podejmowane przez samorządy działania mają coraz wyższą jakość. Spróbujmy krótko podsumować pozytywne zmiany, zaobserwowane w 2000 roku w stosunku do lat poprzednich:
 wzrost rangi problemów alkoholowych w opinii decydentów lokalnych - rad i zarządów miast i gmin;
 lepsza jakość gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych - skupianie się na problemach priorytetowych dla danej społeczności (na przykład pomoc dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym, przeciwdziałanie przemocy w rodzinie);
 wzrost liczby powołanych gminnych komisji RPA oraz liczby pełnomocników zarządów gmin lub miast ds. PRPA, a także koordynatorów gminnych programów;
 stworzenie większej niż w roku ubiegłym liczby świetlic socjoterapeutycznych;
 zwiększenie ilości zadań zlecanych do wykonania organizacjom pozarządowym.
Szczególnie godne podkreślenia są zawierane coraz częściej porozumienia międzygminne. Te gminy, które - wobec braku przygotowanej kadry i niewielkich środków finansowych - nie były w stanie realizować większych przedsięwzięć samotnie, znalazły oparcie w porozumieniach, ułatwiających zatrudnienie profesjonalistów z zewnątrz oraz podjęcie wysiłku szkoleniowego, pozwalającego na stopniowe przygotowanie własnych specjalistów. Znakomicie sprawdziły się wspólne schroniska dla ofiar przemocy czy międzygminne ośrodki profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, świadczące usługi dla kilku gmin zjednoczonych porozumieniem.

na podstawie Sprawozdania z realizacji Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholowi za rok 2000, PARPA 2001 - oprac. Anna Dodziuk