Adrianna Staręga

Problem nietolerancji ze względu na orientację seksualną jest większy wśród młodzieży niż osób dorosłych - potwierdzają to badania prowadzone w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.

Badania brytyjskiej organizacji Stonewall przeprowadzone w 1995 roku (objęły one osoby homoseksualne i biseksualne), dowodzą, że w latach 1990-1995 jedna trzecia gejów i jedna czwarta lesbijek doświadczyła przynajmniej raz agresywnego ataku. Dla porównania wśród osób młodych (w wieku poniżej 18 lat) przemocy w tym okresie doświadczyło 48% respondentów, ale aż 61% młodych osób homo- i biseksualnych było ofiarami nękania i aż 90% doświadczyło werbalnej agresji z powodu swojej orientacji seksualnej.

Zagrożona młodzież
Badania amerykańskie pokazują, że młodzież o innej orientacji niż heteroseksualna spotyka się z negatywnym traktowaniem zarówno ze strony rówieśników, jak i nauczycieli. Ogólnokrajowy sondaż przeprowadzony w amerykańskich szkołach średnich i wyższych (GLSEN's 2001 National School Climate Survey), pokazał, że wśród uczniów o orientacji homoseksualnej, biseksualnej i transseksualnej (ang. LGBT - Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender):
• 68,6% czuło się zagrożonych w szkole z powodu swojej orientacji seksualnej;
• 39,7% stwierdziło, że wśród nauczycieli i personelu szkolnego nie było ani jednej osoby, która udzieliłaby im wsparcia w sytuacji, gdy byli szykanowani ze względu na swoje preferencje seksualne;
• 69% deklarowało, że doświadczyło jakiejś formy nękania lub przemocy w szkole;
• uczniowie, którzy doświadczyli nękania ze względu na orientację seksualną, sześciokrotnie częściej niż ich koledzy opuszczali zajęcia lekcyjne, ponieważ obawiali się o własne bezpieczeństwo.
To samo badanie pokazuje, jak dużym problemem w amerykańskich szkołach jest powszechność używania wyzwisk związanych z orientacją seksualną. Często homofobiczne uwagi padają z ust nauczycieli. Wielu z nich nie interweniuje, gdy słyszy, że robią to uczniowie.
• 85% uczniów o orientacji homoseksualnej, biseksualnej i transseksualnej przyznało, że czasami lub często słyszeli homofobiczne uwagi w swoich szkołach (określenia takie jak "pedał" - ang. "faggot", "dyke", "queer");
• 23,6% deklarowało, że słyszało homofobiczne uwagi od wykładowców lub personelu szkoły;
• blisko połowa młodzieży (46,1%) twierdziła, że wykładowcy i personel szkoły albo nigdy nie byli obecni, gdy były czynione takie uwagi, albo nigdy nie interweniowali, gdy wygłaszano je w ich obecności;
• 81% relacjonowało, że wykładowcy i personel szkoły rzadko interweniowali, gdy byli świadkami takich uwag;
• 21% uczniów było ofiarą fizycznego ataku.
Warto dodać, że wyrazy określające osoby o innej orientacji seksualnej niż heteroseksualna są traktowane jako negatywne wyrażenia. 88% z 1000 uczniów, którzy wzięli udział w ogólnoamerykańskim sondażu telefonicznym przeprowadzonym w 2001 roku przez Hamilton College, stwierdziło, że ich koledzy używają słowa "gej" jako uwłaczającego określenia. W badaniu przeprowadzonym w 2001 roku przez American Association of University Women, 73% uczniów stwierdziło, że byłoby im bardzo przykro, jeśli ktoś powiedziałby o nich "gej" lub "lesbijka".
Obelgi związane z orientacją seksualną, są używane niezależnie od tego, czy osoba, której one dotyczą naprawdę jest gejem czy lesbijką, jest tak spostrzegana, czy też jest osobą heteroseksualną. W badaniu przeprowadzonym w 1999 roku w USA, 4 na 5 uczniów przyznało, że doświadczyło nękania słownego związanego z orientacją seksualną, ale aż 80% z nich deklarowało się jako osoby heteroseksualne.
Wiele osób, które stało się celem takich ataków, doświadcza ostracyzmu nie z powodu swej orientacji seksualnej, ale ponieważ różnią się w jakiś sposób, np. budową ciała (wzrostem), pozycją społeczną, osiągnięciami szkolnymi, rasą, krajem pochodzenia, niestosowaniem się do stereotypów związanych z rolami damsko-męskimi itp.

Przeciwdziałanie nietolerancji
Jedną z organizacji zajmujących się w USA walką z dyskryminacją osób o różnej orientacji seksualnej w szkołach jest The Gay, Lesbian, and Straight Education Network (GLSEN). Organizacja ta stara się oddziaływać na środowisko szkolne poprzez m.in.:
• działania lokalne - oddziały GLSEN, które grupują przede wszystkim wolontariuszy, współpracują ze szkołami w zakresie edukacji dotyczącej tolerancji dla osób o odmiennej orientacji seksualnej;
• wpływanie na politykę oraz kształtowanie opinii publicznej;
• pomaganie uczniom w walce o swoje prawa. Przedstawiciele GLSEN zachęcają do tworzenia i wspierania przymierzy pomiędzy osobami o orientacji homo- i heteroseksualnej (tzw. gay-straight alliances) - które mają zmienić środowisko szkolne;
• promowanie wśród nauczycieli postawy "zero tolerancji" wobec stosowania wyzwisk dotyczących orientacji seksualnej uczniów. Zdecydowana i jednoznaczna postawa nauczycieli w takich sytuacjach jest, zdaniem członków GLSEN, podstawą budowania bezpiecznego środowiska w szkole, w której każdy uczeń powinien czuć, że jest szanowany. Personel szkoły powinien reagować na każdy przejaw dyskryminacji i złego traktowania, nigdy nie usprawiedliwiać używania wyzwisk i nie pozwolić, aby strach powstrzymywał kogokolwiek od interwencji wobec takiego zachowania.
Najważniejszym przedsięwzięciem organizacji było stworzenie programu "Bezpieczna strefa" (Safe Zone Programs). Program ten został oparty na wynikach badań GLSEN, które pokazały, że wspierające środowisko szkolne wpływa pozytywnie na poczucie przynależności do szkoły wśród uczniów o innej orientacji seksualnej niż heteroseksualna. Dla wielu z nich obecność sojuszników, do których mogą zwrócić się po wsparcie, może być ważnym czynnikiem rozwoju pozytywnej samooceny i radzenia sobie z uprzedzeniami. Idea "bezpiecznej strefy" nie zawęża się tylko do terenu szkół. Program ma na celu zwiększenie widocznej liczby miejsc publicznych i osób, które byłyby przyjazne dla ludzi o innej orientacji seksualnej niż heteroseksualna. Przedstawiciele GLSEN dystrybuują specjalne naklejki z rozpoznawalnymi symbolami LGBT, które przyklejane są w tych miejscach jako znak akceptacji dla osób, które należą do mniejszości seksualnych. Tego rodzaju naklejki noszą także ludzie, którzy manifestują w ten sposób swoje wsparcie i solidarność z osobami o innych skłonnościach niż heteroseksualne.
Do udziału w programie zachęca się wszystkich, podkreślając, że walka o prawa LGBT nie jest sprawą tylko tych osób, lecz ma szerszy wymiar - stanowi bowiem element walki o prawa człowieka, o których przestrzeganie powinni zabiegać wszyscy ludzie. Program "Bezpieczna strefa" zwraca uwagę, że należy pamiętać o powiązaniach pomiędzy różnymi uprzedzeniami. Te same czynniki, które pozwalają rozwinąć się homofobii, mogą przyczyniać się do powstania innych uprzedzeń, np. rasizmu, seksizmu. Dlatego też "Bezpieczna strefa" choć koncentruje się na ochronie LGBT, wspiera również działania na rzecz walki z innymi formami uprzedzeń.

Na podstawie:
http://www.stonewall.org.uk/stonewall/about_stonewall/index.html
http://www.njlgc.org/takeaction/anti-discrimination.htmlwww.glsen.org