Portal psychologiczny: Instytut Psychologii Zdrowia
Czytelnia

Badania przesiewowe

tłum. Anna Nowosielska

Rok: 2005
Czasopismo: Alkohol i Nauka
Numer:

Źródło: Alcohol Alert, nr: 65, kwiecień 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
http://www.niaaa.nih.gov


W opiece zdrowotnej testy przesiewowe, stosowane od lat 30. i 40. XX w., stały się podstawą współczesnej profilaktyki (1). Jako że wciąż na nowo przekonujemy się o ich skuteczności, zapotrzebowanie na nie wzrasta. Skutki tego nie są jednak oczywiste. Częstsze wykonywanie testów przesiewowych umożliwia klinicystom zapobieganie wielu problemom zdrowotnym oraz wczesne rozpoczynanie leczenia chorób, zanim staną się one zbyt poważne. Jednak czas, jaki mają oni na wykonanie tych badań, stale się zmniejsza, a zarazem stają oni przed koniecznością podejmowania trudnych decyzji: czy jakieś konkretne badanie przesiewowe jest uzasadnione, jaki test jest najlepszy dla konkretnego pacjenta oraz jak zastosować go w efektywny sposób.

Rutynowe badania przesiewowe na problemy z alkoholem są stosunkowo świeżą praktyką, ale mają solidne uzasadnienie. W 1990 r. Institiute of Medicine opublikował przełomowy raport na temat wprowadzania na szerszą skalę leczenia nadużywania alkoholu i narkotyków: jego autorzy zalecali, żeby pacjenci we wszystkich ośrodkach byli badani przesiewowo pod kątem różnych problemów, które mogą towarzyszyć piciu alkoholu, i gdy będzie to potrzebne, żeby byli poddawani krótkiej interwencji lub kierowani na leczenie. Niniejszy numer Alcohol Alert dotyczy stosowania rutynowych narzędzi przesiewowych w różnych placówkach opieki medycznej. W następnym numerze zostanie przeanalizowana rola krótkiej interwencji.

Czym jest badanie przesiewowe?
Lekarze rutynowo wykonują coraz więcej badań przesiewowych. Termin "badanie przesiewowe" oznacza testowanie członków pewnej populacji (takiej jak np. wszyscy pacjenci w praktyce lekarza) w celu oceny prawdopodobieństwa, że występuje u nich jakieś specyficzne zaburzenie, takie jak np. nadużywanie alkoholu lub uzależnienie (3).

Badanie przesiewowe nie jest tym samym co test diagnostyczny, który zakłada konkretną diagnozę zaburzenia. Używane jest ono w celu wyodrębnienia osób, które jedynie mogą, ale nie muszą, mieć badane zaburzenie, a oceny tej dokonuje się na podstawie ich odpowiedzi na pewne istotne pytania. Osobom z pozytywnym wynikiem badania przesiewowego można doradzić poddanie się bardziej szczegółowym testom diagnostycznym, aby ostatecznie potwierdzić lub odrzucić występowanie zaburzenia. Gdy testy przesiewowe wskazują, że prawdopodobnie pacjent ma problem z alkoholem, lekarz może dokonać dokładniejszej diagnozy, może przeprowadzić krótką interwencję i/lub zająć się dalszym postępowaniem klinicznym (4). Z badań wynika, że badanie przesiewowe i krótka interwencja mogą pomóc nawet tym pacjentom, którzy nie spełniają kryterium nadużywania lub uzależnienia od alkoholu, ale którzy piją ryzykownie (5).

Badania przesiewowe w różnych ośrodkach
W podstawowej opiece zdrowotnej badania przesiewowe mogą mieć bardzo różny charakter: począwszy od prostego pytania, aż do rozległej oceny przy użyciu wystandaryzowanego kwestionariusza. Rodzaj badania przesiewowego użytego przez klinicystę zależy zwykle od charakterystyki pacjenta, od tego, czy ma on medyczne lub psychiatryczne zaburzenia, a także od umiejętności lekarza i jego zaangażowania oraz od dostępnego czasu.

W sytuacji, gdy czas wizyty jest ściśle ograniczony, lekarz może zdążyć zadać tylko jedno pytanie na temat spożywania alkoholu. Pewne badanie (6) wykazało jednak, że pozytywna odpowiedź na pytanie "Czy w czasie jednego posiedzenia w ciągu ostatnich 3 miesięcy zdarzyło ci się wypić więcej niż 5 drinków alkoholu?" pozwala trafnie zidentyfikować pacjentów spełniających kryteria NIAAA picia ryzykownego lub nadużywania czy uzależnienia, określonych w DSM-IV (7).

Pytania o picie alkoholu powinny więc być raz na rok zadawane wszystkim pacjentom oraz dodatkowo wtedy, gdy mają oni kłopoty ze zdrowiem, które mogą się wiązać właśnie ze spożywaniem alkoholu (8). Pytania te można dołączyć do wywiadu i zadawać je jako część badania pacjenta.

Jeśli wydaje się, że pacjent może mieć problemy związane z piciem lub jeśli lekarz podejrzewa, że pacjent nie przyznaje się do rzeczywistego spożycia alkoholu, należy zadać więcej jakościowych pytań, tak aby lepiej określić naturę i rozmiary problemu.

W podstawowej opiece zdrowotnej chętnie stosuje się do badań przesiewowych kwestionariusz CAGE (9), gdyż jest on krótki, prosty, łatwy do zapamiętania i została udowodniona jego skuteczność w wykrywaniu wielu problemów związanych z alkoholem (10).

Dłuższe testy, takie jak np. MAST, składający się z 25 pytań (11), lub AUDIT, składający się z 10 pytań (12), pozwalają uzyskać więcej jakościowych informacji o spożywaniu alkoholu przez pacjenta.

MAST zawiera pytania na temat zachowań dotyczących picia i problemów związanych z alkoholem; szczególnie użyteczny jest w identyfikowaniu uzależnienia od alkoholu (13). AUDIT obejmuje pytania na temat ilości i częstości picia alkoholu, picia napadowego, symptomów uzależnienia oraz problemów związanych z piciem. Jego siła leży w tym, że umożliwia identyfikowanie osób, które mają problemy z alkoholem, ale które niekoniecznie muszą być uzależnione (10).

Z badań wynika, że AUDIT może być użyteczny szczególnie w przypadku kobiet i członków różnych mniejszości (14). Nadaje się też dobrze do badania nastolatków i młodych dorosłych, a mniej dokładny jest w przypadku starszych pacjentów -- choć aby ocenić to z pewnością, potrzeba jeszcze dalszych badań na tej populacji (14, 15).

Obecnie dostępne są komputerowe wersje AUDIT i innych narzędzi przesiewowych, które można używać wraz z innymi kwestionariuszami do oceny zdrowia.

Badania przesiewowe na ostrym dyżurze
Co roku w Stanach Zjednoczonych na ostry dyżur przyjmuje się 110 milionów pacjentów, duża ich część trafia tam z powodu problemów związanych ze spożywaniem alkoholu. Do 31% pacjentów leczonych na ostrym dyżurze i aż 50% pacjentów z poważnymi obrażeniami (wymagający przyjęcia do szpitala, zwykle na oddział intensywnej terapii) ma pozytywny wynik w teście przesiewowym na problemy z alkoholem (16). Pacjenci przyjmowani na ostry dyżur piją intensywnie 1,5-3 razy częściej niż leczeni w podstawowej opiece zdrowotnej, częściej doświadczają niekorzystnych skutków picia (np. zranień związanych z piciem, chorób oraz problemów z prawem i kłopotów społecznych) i częściej zdarza się, że byli już wcześniej leczeni w związku z problemem alkoholowym (17).

Degutis wykazał (18), że badanie przesiewowe przy użyciu takich narzędzi jak pytania jakościowe/ilościowe oraz czteropozycyjny CAGE jest realne w warunkach ostrego dyżuru. Podobnie, Hogerford i in. (19) wykonali badanie przesiewowe na grupie młodych dorosłych w wieku 18-39 lat, oczekujących na przyjęcie na ostrym dyżurze. Większość tych pacjentów (87%) zgodziła się na to badanie, a duża część z nich (43%) uzyskała pozytywny wynik w teście AUDIT (w badaniu tym wynik co najmniej 6 punktów był uważany za pozytywny) i 94% z nich otrzymało poradę. Duże rozpowszechnienie problemów alkoholowych i szeroka akceptacja badań przesiewowych oraz krótkiej interwencji w tej grupie pokazują, że przeprowadzanie badań przesiewowych na ostrym dyżurze jest naprawdę możliwe (20).

Niemniej ograniczenia badań przesiewowych na ostrym dyżurze są oczywiste. Zwykle panuje tam chaos, a czas jest na wagę złota. Osoby pracujące na ostrych dyżurach mogą więc uważać, że interwencje takie są nieskuteczne, i może też brakować im wiary we własne umiejętności lub w umiejętności ich pracowników, które są potrzebne do przeprowadzania skutecznych badań przesiewowych (20).

W pewnych przypadkach przeszkodę w badaniu stanowią kwestie etyczne lub związane z ubezpieczeniem. Powołując się na ustalenia prawne, ubezpieczyciel może np. odmówić zwrotu kosztów leczenia, jeśli w czasie wizyty na ostrym dyżurze stężenie alkoholu we krwi pacjenta przekracza pewien poziom. Może to spowodować ogromne obciążenie finansowe pacjenta lub szpitala - gdy placówka nie otrzyma zapłaty ani od pacjenta, ani z towarzystwa ubezpieczeniowego.

Innym prawnym zagadnieniem związanym z badaniami przesiewowymi na ostrym dyżurze jest możliwość odmowy przez ubezpieczyciela wypłaty odszkodowania, jeśli pacjent poniósł obrażenia przy popełnianiu przestępstwa. W wielu stanach ciężkim przestępstwem jest prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwym, zwłaszcza gdy dochodzi do poważnego wypadku, w którym trzeba udzielić medycznej pomocy. Prawna klasyfikacja tych przestępstw wygląda jednak różnie w różnych stanach. Wiele stanów klasyfikuje je tylko jako wykroczenia, podczas gdy inne zaliczają je do ciężkich przestępstw, gdy: są recydywą, powodują śmierć lub poważne obrażenia ciała, stężenie alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,15% lub kierowca wcześniej popełniał wykroczenia drogowe. Wiele towarzystw ubezpieczeniowych nie wypłaca odszkodowań tylko za obrażenia poniesione podczas popełniania ciężkiego przestępstwa (choć wypłaca odszkodowanie, gdy obrażenia są poniesione przy mniej poważnym łamaniu prawa). Inne towarzystwa wykluczają jednak wypłacanie odszkodowań za obrażenia poniesione podczas popełniania jakiegokolwiek czynu kryminalnego, w tych przypadkach picie w publicznym miejscu lub nielegalne spożywanie napojów alkoholowych może być uznane za wystarczający powód, żeby odmówić odszkodowania (21).

W ostatnich latach na oddziałach intensywnej terapii coraz częściej przeprowadza się badania przesiewowe, ale wciąż nie jest to jeszcze postępowanie rutynowe (22). Aby ułatwić przeprowadzanie badań przesiewowych i interwencji, a tym samym umożliwić stosowanie ich na szerszą skalę, American College of Emergency Physicians (23) przygotował dla swoich członków poradnik: Alcohol Screening and Brief Interventions Resorce Kit. Wyjaśnia on, na czym polega krótka interwencja i zawiera przykłady kwestionariuszy. Poradnik ten można znaleźć w Internecie.

Badania przesiewowe w opiece prenatalnej
We wszystkich grupach społecznych spotkać można kobiety pijące podczas ciąży (24). W każdej z nich 14-22,5% kobiet przyznaje się do picia alkoholu w czasie ciąży (25).

W Stanach Zjednoczonych minister zdrowia, po raz kolejny od 1981 r., ostrzegł ostatnio kobiety w ciąży oraz te, które dopiero mogą zajść w ciążę, aby powstrzymały się od picia nawet najmniejszych ilości alkoholu, co ma na celu wyeliminowanie możliwości urodzenia dziecka z zespołem alkoholowych zaburzeń płodowych (FASD - Fetal Alcohol Spectrum Disorder), który obejmuje szeroką gamę defektów urodzeniowych, spowodowanych przez kontakt z alkoholem w życiu płodowym. Defektom tym można zapobiegać właśnie przez abstynencję (26).

Wykrycie tego, że kobieta pije w czasie ciąży, jest oczywiście ważne (27), może być jednak trudne (28). Kobiety często bowiem zmieniają swoje zwyczaje dotyczące picia, gdy dowiadują się o ciąży (29). Mogą jednak pić w sposób szkodliwy, zanim jeszcze dowiedzą się o swojej ciąży i do niektórych uszkodzeń płodu może dojść wcześniej. Standardowe pytania o aktualnie wpijane ilości alkoholu i częstość picia mogą więc nie ujawnić prawdziwego ryzyka. Dlatego trafniejszych informacji o spożyciu alkoholu w pierwszym trymestrze dostarcza pytanie o wzorzec picia przed zajściem w ciążę (28).

Kobieta może także z powodu wstydu lub obawy nie przyznawać się do rzeczywistego spożycia alkoholu w czasie ciąży (30). Z tego powodu popularne narzędzia przesiewowe, takie jak CAGE, chociaż są skuteczne w innych populacjach, mogą nie pozwalać na wykrycie szkodliwego picia przez ciężarne (31).

Spożywanie alkoholu przez kobiety w ciąży pozwala wykryć T-ACE, kwestionariusz składający się z 4 pytań, oparty na CAGE, który jest prostym narzędziem przesiewowym. T-ACE był testowany na wielu różnych oddziałach położniczych (32, 33) i została udowodniona jego przydatność oraz skuteczność w określaniu poziomu picia, włączając w to aktualne spożywanie alkoholu przez ciężarną, ryzykowne picie przed ciążą (określane jako ponad 2 drinki jednego dnia). Pozwala on również dokonać diagnozy dotyczącej całego życia, opartej na DSM-III (33).

Kobiety, które uzyskały pozytywne wyniki w T-ACE lub innych kwestionariuszach przesiewowych, takich jak AUDIT, powinny zostać poddane dalszej ocenie i krótkiej interwencji, aby zredukować ryzyko dla rozwijającego się płodu i zwiększyć szanse na szczęśliwe rozwiązanie.

Badania przesiewowe w systemie więziennictwa
Pod koniec 2003 r. ok. 1,47 miliona osób przebywało w federalnych i stanowych więzieniach w Stanach Zjednoczonych, a dodatkowe 4,85 miliona było pod nadzorem kuratora lub na zwolnieniu warunkowym (34, 35). Około 18% więźniów w więzieniach federalnych i około 25% w stanowych przyznaje się do problemów związanych z nadużywaniem alkoholu lub uzależnieniem (36). Nadużywanie alkoholu odgrywa szczególnie istotną rolę w przemocy domowej i wypadkach drogowych - 29% federalnych i 40% stanowych więźniów przyznaje się do kłótni w domu połączonej z przemocą i piciem alkoholu (36), a prawie dwie trzecie przestępstw drogowych wiąże się z alkoholem (37). Rutynowe badania przesiewowe wszystkich osób łamiących prawo pomogłyby określić osoby najbardziej narażone na wystąpienie problemów związanych z alkoholem (38).

Większość stanów zaleca badania przesiewowe i diagnozę kierowców popełniających przestępstwa drogowe w celu oceny tego, jak duży mają problem z alkoholem i czy potrzebują leczenia (39). Również zgodnie z aktualnymi wytycznymi w więziennictwie należy u przestępców drogowych wykonywać badania przesiewowe pod kątem problemów z alkoholem i ryzyka recydywy (40). Istniejące programy badań przesiewowych u takich kierowców różnią się jednak tym, w jaki sposób ocenia się w nich osoby badane. Niektóre programy polegają na prostym badaniu - zwykle krótkim kwestionariuszu - w którym ocenia się, czy osoba powinna wziąć udział w programie edukacyjnym, czy w leczeniu. W innych programach łączy się badanie przesiewowe z diagnozą i podaje wskazówki co do konkretnego leczenia.

Badania przesiewowe pod kątem zaburzeń związanych z alkoholem w systemie więziennictwa napotykają specyficzne trudności. Jednym z czynników, które mogą ograniczać skuteczność procedur przesiewowych, jest fakt, że większość instrumentów, takich jak często używany MAST, była przygotowana do badania innych populacji niż przestępcy drogowi czy różnego rodzaju kryminaliści i nie była zaprojektowana do przeprowadzania badań nakazanych przez sądy (39).

Instrumenty te opierają się na samoocenie osób badanych pod względem spożycia alkoholu i nie biorą pod uwagę innych informacji, takich jak dowody sądowe na temat wcześniej popełnianych przestępstw pod wpływem alkoholu, zeznania rodziny i innych osób lub dane otrzymane z biochemicznych testów wykrywających spożycie alkoholu, co utrudnia określenie rzeczywistego spożywania alkoholu przez osoby badane.

Problemem jest również to, że przestępcy mogą mieć poczucie, iż są zmuszani do udziału w badaniu i w leczeniu, mogą przy tym obawiać się kary, jeśli przyznają się do picia, a być może również utraty prawa do opieki nad dzieckiem lub otrzymania niekorzystnych warunków nadzoru kuratora (36). Kwestie dotyczące poufności również mogą odgrywać tu rolę (41).

Czynniki te mogą utrudniać ocenę prawdziwej natury oraz stopnia natężenia problemów związanych z piciem alkoholu (42). Wspomnianych trudności można uniknąć przez odpowiednie wyszkolenie personelu w przeprowadzaniu badań przesiewowych wśród więźniów, często jednak nie można sobie pozwolić na specjalnie wyszkolony zespół do przeprowadzania takich ocen (36).

Ważną kwestią są także ograniczenia finansowe. Trzeba jednak pamiętać o tym, że istotne są również koszty społeczne tego, że nie uda się w systemie więziennictwa poprawnie zidentyfikować i podjąć leczenia osób nadużywających alkoholu. Poprawnie zaordynowane leczenie może bowiem skutecznie zmieniać zachowania i ograniczać liczbę ponownych aresztowań - co kosztuje znacznie mniej niż przetrzymywanie w więzieniu (41).

Badania przesiewowe wśród studentów
Picie alkoholu wśród studentów collegów jest bardzo ważnym zagadnieniem. Wielu z nich nie osiągnęło jeszcze nawet wieku, w którym można legalnie pić alkohol. Co więcej, często zdarzają im się epizody intensywnego picia lub piją napadowo. NIAAA definiuje picie napadowe jako spożycie wystarczającej ilości alkoholu, aby stężenie alkoholu we krwi wyniosło 0,8, co w przypadku większości dorosłych oznacza 5 drinków dla mężczyzn i 4 drinki dla kobiet wypite w ciągu 2 godzin (43).

39-44% studentów collegów przyznaje się, że piło co najmniej raz w ciągu dwóch tygodni przed badaniem (44, 45). Dodatkowo według jednego z badań, prawie dwie trzecie studentów collegów spełnia kryteria nadużywania alkoholu, a 6% — uzależnienia (36).

Pierwszym krokiem w profilaktyce alkoholowej jest wyodrębnienie studentów, którzy są najbardziej narażeni na problemy związane z piciem alkoholu. Narzędzia przesiewowe należy więc wybierać tak, aby trafnie wykrywały problem w badanej populacji i aby dało się je stosować.

Część testów przesiewowych została poddana ewaluacji. CAGE był używany w populacji studentów college’u, ale krytykuje się go za to, że nie pozwala wykrywać całego spektrum problemów z piciem alkoholu, jakich doświadczają osoby w tej grupie wiekowej (46). Inny test, MAST, zawiera od 9 do 25 pytań i wypełnienie najdłuższej wersji zajmuje zaledwie 10 minut. MAST jest szczególnie użyteczny w wykrywaniu bardziej zaawansowanych problemów związanych z alkoholem (takich jak uzależnienie), co może jednak ograniczać jego użyteczność w odniesieniu do populacji studentów college’u (47). Young Adult Alcohol Problems Screening Test (YAAPST), składający się z 27 pytań, zajmuje mniej niż 10 minut i ma dobrą czułość. Do stosowania wśród studentów dobrze nadają się też inne narzędzia przesiewowe - College Alcohol Problems Scale -- revised (CAPS-r), Rutgers Alkohol Problem Index (RAPI) i AUDIT - gdyż mogą być używane do wykrywania problemów z alkoholem doświadczanych w ciągu minionego roku.

W odniesieniu do AUDIT prowadzone były dyskusje na temat tego, jaki wynik u studentów collegeów wskazuje na problemy z piciem. Najnowsze badanie (48), w którym kryterium było bardzo ryzykowne picie, sugeruje, że granica 8 punktów daje podobną czułość i specyficzność jak w innych badaniach. Bardzo ryzykowne picie zostało zdefiniowane dla mężczyzn jako co najmniej 5 drinków wypijanych pod rząd w czasie 4 lub więcej okazji lub co najmniej 57 drinków w czasie 28 dni, a dla kobiet - co najmniej 4 drinki kolejno w czasie co najmniej 4 okazji lub co najmniej 29 drinków w czasie 28 dni.

Badania przesiewowe można przeprowadzać na terenie uczelnianych przychodni, ośrodków doradztwa lub lokalnych szpitali prowadzących ostre dyżury (studenci mogą np. odpowiadać na te pytania w ramach procedury przyjęcia do specjalisty). Włączenie badań przesiewowych do prawnego systemu uczelni ma kilka zalet. Wiele kampusów już teraz wypracowało strategie, zgodnie z którymi studenci łamiący prawo dotyczące spożywania alkoholu, muszą zostać poddani diagnozie i wziąć udział w krótkiej interwencji (49). Kampusy te dysponują też wykwalifikowanym personelem, który może poradzić sobie z tym zadaniem.

Larimer i in. (50) sugerują także, żeby kierownicy kampusów rozważyli zaangażowanie specjalistów odpowiedzialnych za badania przesiewowe, również te prowadzone w przychodniach i ośrodkach doradztwa, tak aby nie trzeba było uciekać się do pomocy spoza kampusów. Taki specjalista mógłby koordynować badania przesiewowe, również te w przychodniach i ośrodkach doradztwa, a także placówkach prawnych, co pozwoliłoby rozwiązać pewne kwestie dotyczące poufności, które powstają, gdy w badania te angażuje się personel akademicki.


PODSUMOWANIE
Badania przesiewowe stanowią pierwszą linię obrony w zapobieganiu chorobom. Badania przesiewowe pod kątem problemów związanych z alkoholem można prowadzić w wielu populacjach i w różnych warunkach. Z badań wynika, że dostępnych jest wiele dobrych narzędzi przesiewowych, które można przystosować do specyficznych populacji i potrzeb. Wczesne wykrywanie nadużywania alkoholu i uzależnienia umożliwia klinicystom udzielenie pomocy osobom, które tego potrzebują, albo poprzez krótką interwencję, albo przez skierowanie na leczenie. Nawet pacjenci, którzy nie mają zaburzeń związanych z alkoholem, ale którzy piją w szkodliwy sposób, mogą odnieść korzyści z badań przesiewowych i krótkiej interwencji (5).

Bibliografia:
(1) Berg, A.O., and Allan, J.D. Introducing the third U.S. Preventive Services Task Force. American Journal of Preventive Medicine 20:3-4, 2001.
(2) Institute of Medicine. Broadening the Base of Treatment for Alcohol Problems. Report of a Study by a Committee of the Institute of Medicine, Division of Mental Health and Behavioral Medicine. Washington, DC: National Academy Press, 1990.
(3) Stewart, S.H., and Connors, G.J. Screening for alcohol problems: What makes a test effective? Alcohol Research & Health 28(1):5-16, 2004/2005.
(4) Babor, T.F., and Higgins-Biddle, J.C. Brief Intervention for Hazardous and Harmful Drinking: A Manual for Use in Primary Care. Geneva: World Health Organization, 2001.
(5) U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF). Screening and Behavioral Counseling Interventions in Primary Care to Reduce Alcohol Misuse: Recommendation Statement. Rockville, MD: Agency for Healthcare Research and Quality, 2004. Available at http://www.ahrq.gov/clinic/3rduspstf/alcohol/alcomisrs.htm.
(6) Taj, N.; Devera-Sales, A.; and Vinson, D.C. Screening for problem drinking: Does a single question work? Journal of Family Practice 46(4):328-335, 1998. (7) American Psychiatric Association (APA). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition. Washington, DC: APA, 1994.
(8) Fleming, M. Screening and brief intervention in primary care settings. Alcohol Research & Health 28(2):57-62, 2004/2005.
(9) Ewing, J.A. Detecting alcoholism: The CAGE questionnaire. JAMA: Journal of the American Medical Association 252(14):1905-1907, 1984.
(10) Fiellin, D.A.; Reid, M.C.; and O’Connor, P.G. Screening for alcohol problems in primary care: A systematic review. Archives of Internal Medicine 160(13):1977-1989, 2000.
(11) Selzer, M. The Michigan Alcoholism Screening Test: The quest for a new diagnostic instrument. American Journal of Psychiatry 127:1653-1658, 1971. (12) Saunders, J.B.; Aasland, O.G.; Babor, T.F.; et al. Development of the Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT): WHO Collaborative Project on Early Detection of Persons with Harmful Alcohol Consumption-II. Addiction 88:791-804, 1993.
(13) Reid, M.C.; Fiellin, D.A.; and O’Connor, P.G. Hazardous and harmful alcohol consumption in primary care. Archives of Internal Medicine 159(15):1681-1689, 1999.
(14) Reinert, D.F., and Allen, J.P. Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT): A review of recent research. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 26(2):272-279, 2002.
(15) Chung, T.; Colby, S.M.; Barnett, N.P.; et al. Screening adolescents for problem drinking: Performance of brief screens against DSM-IV alcohol diagnoses. Journal of Studies on Alcohol 61(4):579-587, 2000.
(16) D’Onofrio, G., and Degutis, L.C. Preventive care in the emergency department: Screening and brief intervention for alcohol problems in the emergency department: A systematic review. Academic Emergency Medicine 9:627-638, 2002.
(17) Cherpitel, C.J. Drinking patterns and problems: A comparison of primary care with the emergency room. Substance Abuse 20:85-95, 1999.
(18) Degutis, L.C. Screening for alcohol problems in emergency department patients with minor injury: Results and recommendations for practice and policy. Contemporary Drug Problems 25:463-475, 1998.
(19) Hungerford, D.; Williams, J.; Furbee, P.; et al. Feasibility of screening and intervention for alcohol problems among young adults in the ED. American Journal of Emergency Medicine 21:14-22, 2003.
(20) D’Onofrio, G., and Degutis, L. Screening and brief intervention in the emergency department. Alcohol Research & Health 28(2):63-72, 2004/2005.
(21) Chezem, L. Legal barriers to alcohol screening in emergency departments and trauma centers. Alcohol Research & Health 28(2):73-77, 2004/2005.
(22) Shermer, C.R.; Gentilello, L.; Hoyt, D.B.; et al. National survey of trauma surgeons’ use of alcohol screening and brief intervention. Journal of Trauma: Injury, Infection, and Critical Care 55:849-856, 2003. (23) American College of Emergency Physicians. Alcohol Screening and Brief Intervention Resource Kit. ACEP Product No. 409036. Available at http://www.acep.org (follow link to Practice Resources). Accessed 2004. (24) Centers for Disease Control and Prevention (CDC), National Center for Injury Prevention and Control. 10 Leading Causes of Death. Available at http://www.cdc.gov/ncipc/osp/charts.htm. Accessed 2004.
(25) Bearer, C.F. Markers to detect drinking during pregnancy. Alcohol Research & Health 25(3):210-218, 2001.
(26) Office of the Surgeon General. Press Release: “U.S. Surgeon General Releases Advisory on Alcohol Use in Pregnancy, February 21, 2005." Available at www.hhs.gov/surgeongeneral/pressreleases/sg02222005.html.
(27) Russell, M.; Martier, S.S.; Sokol, R.J.; et al. Screening for pregnancy risk-drinking. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 18(5):1156-1161, 1994.
(28) Chang, G. Screening and brief intervention in prenatal care settings. Alcohol Research & Health 28(2):80-84, 2004/2005.
(29) Smith, I.E.; Lancaster, J.S.; and Moss-Wells, S. Identifying high-risk pregnant drinkers: Biological and behavioral correlates of continuous heavy drinking during pregnancy. Journal of Studies on Alcohol 48(4):304-309, 1987.
(30) Jacobson, S.W.; Chiodo, L.M.; Sokol, R.J.; et al. Validity of maternal report of prenatal alcohol, cocaine, and smoking in relation to neurobehavioral outcome. Pediatrics 109:815-825, 2002.
(31) Bradley, K.A.; Boyd-Wickizer, J.; Powell, S.H.; et al. Alcohol screening questionnaires in women: A critical review. JAMA: Journal of the American Medical Association 280(2):166-171, 1998.
(32) Sokol, R.J.; Martier, S.S.; and Ager, J.W. The T-ACE questions: Practical prenatal detection of risk-drinking. American Journal of Obstetrics and Gynecology 160:863-871, 1989.
(33) Chang, G.; Wilkins-Haug, L.; Berman, S.; et al. Alcohol use in pregnancy: Improving identification. Obstetrics and Gynecology 91:892-898, 1998.
(34) Bureau of Justice Statistics. Prisoners in 2003. NJC Pub. No. 205335. Washington, DC: U.S. Department of Justice, Bureau of Justice Statistics, 2004.
(35) Bureau of Justice Statistics. Probation and Parole in the United States, 2003. NJC Pub. No. 205336. Washington, DC: U.S. Department of Justice, Bureau of Justice Statistics, 2004.
(36) Knight, K.; Simpson, D.D.; and Hiller, M.L. Screening and referral for substance-abuse treatment in the criminal justice system. In: Leukefeld, C.G.; Tims, F.; and Farabee, D.; eds. Treatment of Drug Offenders: Policies and Issues. New York: Springer, 2002. pp. 259-272.
(37) Lapham, S.C.; Smith, E.; C’de Baca, J.; et al. Prevalence of psychiatric disorders among persons convicted of driving while impaired. Archives of General Psychiatry 58:943-949, 2001.
(38) Lapham, S. Screening and brief intervention in criminal justice settings. Alcohol Research & Health 28(2):85-93, 2004/2005.
(39) Chang, I.; Gregory, C.; and Lapham, S.C. Review of Screening Instruments and Procedures for Evaluating DWI (Driving While Intoxicated/Impaired) Offenders. Washington, DC: AAA Foundation for Traffic Safety, 2002. Available at www.aaafoundation.org/pdf/DWI/Screeningreport.pdf. (40) National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) and National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA). A Guide to Sentencing DUI Offenders. DOT HS-808-365. Washington, DC: U.S. Department of Transportation, NHTSA, 1996.
(41) Vigdal, G.L. Planning for Alcohol and Other Drug Abuse Treatment for Adults in the Criminal Justice System. Rockville, MD: U.S. Dept. of Health and Human Services, CSAT, SAMHSA, 1995.
(42) Chang, I.; Lapham, S.C.; and Wanberg, K.W. Alcohol Use Inventory: Screening and assessment of first-time driving-while-impaired (DWI) offenders, I. Reliability and profiles. Alcohol & Alcoholism 36:112-121, 2001.
(43) National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA). NIAAA Council approves definition of binge drinking. NIAAA Newsletter (3), Winter 2004. (44) Johnston, L.D.; O’Malley, P.M.; Bachman, J.G.; and Schulenberg, J.E. Monitoring the Future, National Survey Results on Drug Use, 1975-2003. Volume II: College Students and Adults Ages 19-45. NIH Pub. No. 04-5508. Bethesda, MD: National Institute on Drug Abuse, 2004.
(45) Wechsler, H.; Lee, J.E.; Kuo, M.; et al. Trends in college binge drinking during a period of increased prevention efforts. Findings from 4 Harvard School of Public Health College Alcohol Study surveys: 1993-2001. Journal of American College Health 50:203-217, 2002.
(46) Larimer, M.E., and Cronce, J.M. Identification, prevention, and treatment: A review of individual-focused strategies to reduce problematic alcohol consumption by college students. Journal of Studies on Alcohol (Suppl. 14):148-163, 2002.
(47) Svanum, S., and McGrew, J. Prospective screening of substance dependence: The advantages of directness. Addictive Behaviors 20:205-213, 1995.
(48) Kokotailo, P.K.; Egan, J.; Gangnon, R.; et al. Validity of the Alcohol Use Disorders Identification Test in college students. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 28(6):914-920, 2004.
(49) Anderson, D.S., and Gadaleto, A. Results of the 2000 College Alcohol Survey: Comparison with 1997 Results and Baseline Year. Fairfax, VA: Center for the Advancement of Public Health, George Mason University, 2001.
(50) Larimer, M.E.; Cronce, J.M.; Lee, C.M.; and Kilmer, J.R. Brief interventions in college settings. Alcohol Research & Health 28(2):94-104, 2004/2005.




logo-z-napisem-białe